Zuiverend bedrijvenpark

De Ceuvel Amsterdam

Er lag een vervuild terrein van een voormalige scheepswerf in de havens van Buiksloterham in Amsterdam-Noord. In economisch betere tijden zou deze plek gesaneerd worden op de traditionele manier en vervolgens worden volgebouwd. In 2012 kwam de geplande stedelijke ontwikkeling echter stil te liggen wat kansen bood voor een tijdelijke alternatieve ontwikkeling.

Aanpak

De Gemeente Amsterdam heeft daarom de grond voor 10 jaar ter beschikking gesteld in een prijsvraag voor het meest innovatieve plan. Het winnende plan ‘Zuiverend Park De Ceuvel’ kwam van een team van architecten die, met een duurzaam kantorenpark in afgeschreven woonboten, van dit stukje Amsterdam Noord een creatieve plek wilden maken.

De Ceuvel is een tijdelijk project. Een Cleantech experimenteerruimte dat de bodem na tien jaar schoner achterlaat dan aangetroffen voor verdere ontwikkeling. Voordeel is dat tijdens de natuurlijke zuivering van de vervuilde bodem de locatie gebruikt kan worden voor allerlei activiteiten. De Ceuvel is een van de meest duurzaamste broedplaatsen voor vernieuwende experimenten in Europa geworden.

Het circulaire kantorenpark huisvest 30 creatieve en sociale ondernemingen in 17 werkruimten en heeft een café-restaurant, een cultureel centrum rondom duurzaamheid, ruimtes voor verhuur en een drijvend hotel.

Na tien jaar verhuizen de boten weer naar een andere plek en wordt de hele locatie schoner teruggegeven aan de stad Amsterdam.

? Winnaar Duurzame Dinsdag (2017)

? Kracht in NL Publieksprijs (2016)

Nominatie Gouden AAP – Amsterdamse Architectuur Prijs (2015)
Nominatie Gulden Feniks – Gebiedstransformatie (2015)

De Ceuvel

Collectiviteit
Duurzaam imago / CSRD
Energiebesparing

Thema's

Meer weten over deze innovatie of heb je vragen?

Neem vrijblijvend contact op met de contactpersoon van dit project.

Neem contact op

vincent@deceuvel.nl
+31 (0) 20 229 62 10
www.deceuvel.nl
Cleantech playground Circular Design Atlas

Bodem

Oude woonboten zijn met fundering en al op het zwaar vervuilde voormalige haventerrein geplaatst als werkplekken en verbonden door een verhoogde steiger. Zo worden rondom de boten bodemreinigende planten beschermd en kunnen deze de vervuilde grond zuiveren. De Ceuvel laat na 10 jaar de bodem schoner achter dan aangetroffen.

Bij gebruikelijke bodemsanering wordt vervuilde grond tot een bepaalde diepte afgegraven en elders gestort. Daar wordt het vermengd met schone grond en vervolgens weer verspreid. In feite wordt hiermee het probleem simpelweg verplaatst. Op De Ceuvel wilde men het anders aanpakken door de vervuiling ter plekke te verminderen met behulp van planten, ook wel ‘fytoremediatie’ genoemd.

Voor deze bodemreiniging worden verschillende plantensoorten met hoge wortelactiviteit gebruikt, ieder met een specifieke sanerende eigenschap. Het afbreken van organische verbindingen (PAK), zoals bijvoorbeeld (diesel)olie, werkt goed met bijvoorbeeld riet, populieren of wilg. De afbraakproducten die hierbij vrijkomen zijn onschadelijk.

Verontreiniging door zware metalen (koper, lood, zink, cadmium, chroom en nikkel) kan worden opgenomen door bijvoorbeeld de brassicafamilie (koolzaad, Indische mosterd) en luzerne. Sommige grasachtigen kunnen voor beide verontreinigingen worden ingezet. De beplanting wordt uiteindelijk gerooid en omgezet in biogas en as (via biovergassing). Planten die voor bodemzuivering worden toegepast, zijn uiteraard niet geschikt voor consumptie.

Door de bodemverontreiniging was het niet mogelijk om dieper dan 50 cm te graven voor funderingen of nutsleidingen, waardoor deze over het oppervlak lopen.

Circulair

De Ceuvel is een zelfgebouwde broedplaats waar duurzaamheid en de circulaire economie centraal staat.

De Ceuvel  is ontwikkeld om alternatieve manieren te laten zien voor het omgaan met afvalstromen binnen een kleinschalig gebied. Er worden diverse kleinschalige technieken getoond op het terrein om lokale kringlopen te kunnen sluiten.

De Ceuvel is grotendeels gebouwd uit restmateriaal. Oude woonboten die anders naar de schroot gingen zijn op het land gehaald en opgeknapt tot creatieve, energie-efficiënte kantoren, met tweedehands materialen uit heel Nederland. Het gezamenlijke café is gemaakt van een oude strandwachtkiosk en meerpalen.

Door de vervuiling in de grond van De Ceuvel was het niet mogelijk om riolering aan te leggen. Daarom zijn alle kantoorboten voorzien van een droog composttoil

Educatie

Een kennisroute (pad met informatie) laat de uitkomsten zien van de onderzoeken die er plaats vinden en informeert over de duurzame principes van het zuiverende park.

Er worden workshops en diverse rondleidingen gegeven om bezoekers meer duurzaam bewust te maken en te enthousiasmeren over de gebruikte technieken in het Zuiverende park.

Het Cleantech Playground ontwerp van De Ceuvel is opgenomen in het educatief programma ‘Stadslab’ van Amsterdam Museum. Samen met Metabolic is er een kaart van de Ceuvel gemaakt waarop alle energie– en nutriëntenflows inzichtelijk zijn gemaakt.

Energie

De Ceuvel is een park voor intensieve kennisontwikkeling en een testlocatie voor naast organische bodemzuivering ook voor biomassaproductie.

Er is verder een smart-grid van zonnepanelen waar onderling stroom uitgewisseld kan worden. Er is geëxperimenteerd met blockchain technologie en een nieuwe cryptocurrency Jouilette. Hiermee werden punten uitgedeeld onder de Ceuvel gemeenschap voor het slim omgaan met stroom en zonnepanelen. Die punten konden vervolgens onderling uitgewisseld worden.

Voedsel

De kas op Metabolic Lab is een sleutelonderdeel voor het sluiten van de nutriëntenkringloop op De Ceuvel. De groentekas produceert groenten en kruiden voor Café de Ceuvel door middel van een aquaponics systeem met vissen en planten.

De stikstofrijke uitscheiding van de vissen worden door de planten afgebroken in nutriënten, en de planten leveren weer schoon water terug aan de vissen. Zo ontstaat een natuurlijke symbiose. De inputs voor dit systeem bestaan alleen uit een beetje stroom om het water rond te pompen en verder uit natuurlijke nutriënten voor de vissen zoals wormen uit de eigen compostbakken.

Wandelen

De verhoogde vlonder als wandelpad beschermt de bodemzuiverende beplanting tegen betreding.

Water

Het afvalwater van de keukenspoelbakken van de kantoorboten worden per boot gezuiverd, ook door middel van speciale beplanting (helofytenfilters) die naast de boten staan.

Het systeem bestaat uit verschillende lagen. Zand, grind en schelpjes helpen om de grotere stukken uit het water te filteren, en een biologische laag met perliet en planten neemt organische stoffen als fosfor en nitraat op. Na zuivering wordt het water veilig in de bodem geïnfiltreerd.

Wonen

Het gedachtegoed van “ Cleantech experimenteeruimte “is opgeschaald naar de verdere omgeving. Als gevolg zijn rondom De Ceuvel allerlei duurzame projecten gerealiseerd, waaronder diverse zelfbouwkavels, duurzaam wonen op het water Schoonschip, PEK Ecostroom en de Biogasraffinaderij van Waternet. Buiksloterham is hard op weg de duurzaamste wijk van Europa te worden.

Geleerde lessen

De grond wordt schoner, meer biodivers en waardevoller achtergelaten dan aangetroffen.
Door de placemaking met een tijdelijke invulling is er al veel beweging en bekedheid met de locatie.
De Ceuvel is nationaal en internationaal bekend als succesvol project. Met artikelen in diverse gerenommeerde bladen zoals the Wall Street Journal and the New York Times. “De Ceuvel isn’t just the hippest office park in town. It’s considered a model of eco-design” (Gagliano 2016) and “The project is an example of Amsterdam’s commitment to urban experimentation” (Schuetze 2014).
Na de opening in 2014 werd De Ceuvel een hoofdattractie voor jongeren, vaak geneoemd als must- see bij een bezoek aan Amsterdam.
Gemiddeld 35.000 bezoekers per jaar. Zowel studenten, lokalen als oudere generaties.
De Ceuvel is een tastbaar visitekaartje geworden voor Amsterdams circulaire ambities.

Samenwerkingsvormen

Broedplaats De Ceuvel is tot stand gekomen met een subsidie van Bureau Broedplaatsen van Gemeente Amsterdam en een lening van de Triodos Bank. Met deze financiering is de ruwbouw, de steiger en de infrastructuur aangelegd.
De gevestigde ondernemingen dragen verder bij door jaarlijks 40 uur aan de verdere ontwikkeling van De Ceuvel te besteden. De huurders van de werkruimtes hebben voor een groot deel hun eigen ruimtes afgebouwd.
Vereniging De Ceuvel is een Zoöp geworden. Een organisatie waarin mensen samenwerken met ‘anders-dan-menselijk’ leven (zoals planten en dieren). Als Zoöp wil men bijdragen aan ecologische ‘regeneratie. Het liefst zowel in de grond, als in het water, op het land en in de lucht.
De periode van “10 jaar te leen” is inmiddels voorbij. De Ceuvel heeft in 2024 verlenging gekregen omdat de plannen van de gemeente omtrent de ontwikkeling van het stukje Amsterdam waar de Ceuvel gevestigd is zijn uitgelopen. Tevens is met de gemeente afgesproken dat wanneer het blijkt dat de plannen voor de toekomstige ontwikkeling verder uitlopen, het project van de Ceuvel verder verlengd kan worden. Dit wordt ieder halfjaar met de gemeente geëvalueerd.